Το σύνδρομο Αsperger είναι μια διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή, που επηρεάζει κυρίως την ικανότητα επικοινωνίας και κοινωνικοποίησης του παιδιού με το περιβάλλον του. Εμφανίζεται στην παιδική ηλικία μεταξύ 5 και 8 ετών και συνεχίζεται μέχρι την ενηλικίωση. Είναι συχνότερο στα αγόρια παρά στα κορίτσια. Τα χαρακτηριστικά του συνδρόμου διαφέρουν σημαντικά από άτομο σε άτομο. Μοιάζει πολύ με τον αυτισμό γι’ αυτό και θεωρείται πάθηση, που ανήκει στις διαταραχές του Αυτιστικού Φάσματος. Το 1992 ταξινομήθηκε ως ξεχωριστή νευρολογική διαταραχή στο ICD-10 World Health Organization και το 1994 στο DSM-IV American Psychiatric Organization. Τα ακριβή αίτια του συνδρόμου Asperger είναι ακόμα άγνωστα. Εκτιμάται, πως γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες, ευθύνονται για τις αλλαγές στη νευροβιολογική εξέλιξη του εγκεφάλου, που συμβάλλουν στην εμφάνιση του συνδρόμου.
Χαρακτηριστικά του συνδρόμου Asperger και παιδική ηλικία.
Οι γονείς αισθάνονται και παρατηρούν στο παιδί τους κάτι ασυνήθιστο, χωρίς να μπορούν να το προσδιορίσουν. Οι κινητικές ικανότητες του παιδιού είναι ασυντόνιστες και ο τρόπος, που περπατάει ή μιλάει, αδέξιος και διαφορετικός.
Χαρακτηριστικά του συνδρόμου Asperger και λόγος
Τα παιδιά με σύνδρομο Asperger έχουν ένα ιδιαίτερο τρόπο ομιλίας. Ο λόγος τους είναι ασυνήθιστα γρήγορος και μονότονος (έλλειψη ρυθμού και προσωδίας), ενώ σπάνια καταφέρνουν να προσαρμόσουν τον τόνο της φωνής τους σε σχέση με τον συνομιλητή και το περιβάλλον που βρίσκονται. Παρατηρείται, επίσης, έντονη δυσχέρεια, τόσο στην κατανόηση-αναγνώριση αστείων, μεταφορών ή ειρωνειών, όσο και στην αποκωδικοποίηση μη λεκτικής επικοινωνίας (χειρονομίες, εκφράσεις προσώπου και στάση σώματος). Τέλος, είναι σε θέση να φέρουν τον συνομιλητή τους σε πολύ δύσκολη θέση κάνοντας αδιάκριτες ερωτήσεις με επίμονο τρόπο, χωρίς όμως να το αντιλαμβάνονται ή να το επιθυμούν.
Χαρακτηριστικά του συνδρόμου Asperger και μαθησιακές ικανότητες
- Φυσιολογική ή ανώτερη νοημοσύνη
- Έντονη δημιουργικότητα και φαντασία, που εκδηλώνουν με διαφορετικό τρόπο από τους συμμαθητές τους
- Πιθανή εμφάνιση μαθησιακών δυσκολίων, δυσλεξίας και συνδρόμου ελλειματικής προσοχής, με ή χωρίς υπερκινητικότητα.
- Διαθέτουν, συνήθως, ταλέντο σε μαθήματα, που αφορούν στην λογική και στη μνήμη, όπως είναι τα μαθηματικά, η πληροφορική, η μουσική, η γεωγραφία κ.λ.π.
Χαρακτηριστικά του συνδρόμου Asperger και επικοινωνία –κοινωνικοποιήση
- Δυσκολία στην κατανόηση του κόσμου, που τους περιβάλλει
- Δυσκολία στις καθημερινές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις
- Δυσκολία για ανάπτυξη φιλικών σχέσεων και διατήρηση αυτών.
- Δυσκολία στην κατανόηση της συναισθηματικής έκφρασης των άλλων ανθρώπων
- Δυσκολία στην κατανόηση των λόγων, των πράξεων και των συναισθημάτων των συμμαθητών τους, την συμπεριφορά των οποίων βρίσκουν απρόβλεπτη και αγχωτική
- Επιθυμία για επικοινωνία – επαφή με τους συμμαθητές, πλην όμως η προσέγγιση λαμβάνει χώρα με ιδιόρρυθμο τρόπο.
- Αδυναμία αντίληψης – κατανόησης των άγραφων κοινωνικών κανόνων συμπεριφοράς, που συνεπάγεται και την κοινωνική τους απομόνωση.
Χαρακτηριστικά του συνδρόμου Asperger και αισθητηριακή ευαισθησία
- Ιδιαίτερα έντονες αισθήσεις (υπερευαισθησία)
- Ιδιαίτερα άτονες αισθήσεις (υποευαισθησία)
- Η διαφορετική αντίληψη των έντονων θορύβων, του φωτός, των μυρωδιών, της υφής των τροφίμων και των αντικειμένων, προκαλεί ταραχή, ανασφάλεια και άγχος
Άλλα σχετικά χαρακτηριστικά του συνδρόμου Asperger
- Ειδικά-καταναγκαστικά ενδιαφέροντα (obsessions) – π.χ. αεροπλάνα, τρένα, υπολογιστές, γεωγραφία, ζώα, κ.ά. με τα οποία ασχολούνται σχολαστικά και επαναλαμβανόμενα
- Εμμονή σε συγκεκριμένες συνήθειες (συλλογή αντικειμένων, συνεχής αρίθμηση και κατηγοριοποίηση τους)
- Άγχος και εκνευρισμός στην περίπτωση αλλαγών στην καθημερινότητά τους (αλλαγές στο ημερήσιο πρόγραμμα)
Τα παιδιά με σύνδρομο Asperger έχουν μεγάλη ανάγκη για:
- Ήρεμο, ασφαλές και προβλέψιμο περιβάλλον
- Ημερήσιο χρονοδιάγραμμα – ρουτίνα, που μειώνει το άγχος
- Ακρόαση μουσικής
- Χαλαρωτικό μπάνιο
- Ευχάριστες σκέψεις
- Απόσυρση σε ένα ήρεμο χώρο
Σύνδρομο Asperger αποκατάσταση – θεραπεία
Θεραπευτική αγωγή για άτομα με το σύνδρομο Asperger δεν υπάρχει. Υπάρχουν όμως πολλές θεραπευτικές προσεγγίσεις, που μειώνουν το άγχος και βελτιώνουν την επικοινωνία και την συμπεριφορά, προσφέροντας καλύτερη ποιότητα ζωής στα παιδιά με σύνδρομο Asperger, φτάνοντας στο 100% των ικανοτήτων τους. Κάποιες από αυτές τις προσεγγίσεις είναι οι παρακάτω :
- Νευρογλωσσολογική λογοθεραπεία με σκοπό, τόσο την βελτίωση των επικοινωνιακών δεξιοτήτων, του ρυθμού και της προσωδίας στον προφορικό λόγο όσο και την αντιμετώπιση τυχών μαθησιακών δυσχερειών (δυσλεξία και σύνδρομο ελλειματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα).
- Ψυχιατρική–ψυχολογική υποστήριξη με σκοπό την απόκτηση των κατάλληλων κοινωνικών δεξιοτήτων, τον έλεγχο συναισθημάτων, την μείωση των εμμονών και των επαναλαμβανόμενων συνηθειών, τη ενίσχυση της θετικής συμπεριφοράς, τον περιορισμό της προβληματικής συμπεριφοράς, τον αρμονικό συγχρωτισμό με οικογένεια, συμμαθητές και τυχόν φίλους.
Απώτερος στόχος των θεραπειών, που συνεισφέρουν στην αποκατάσταση του συνδρόμου Asperger, είναι η αποφυγή της απομόνωσης.
Λίνα Κατσίγκρη PhD
Νευρογλωσσολόγος – Λογοπεδικός